Nawozy wieloskładnikowe
Do nawożenia roślin w ogrodach działkowych i przydomowych, oprócz nawozów mineralnych jednoskładnikowych, stosuje się nawozy wieloskładnikowe, zawierające: azot, fosfor, potas, magnez, wapń oraz mikroelementy. Rozróżnia się dwa rodzaje nawozów wieloskładnikowych: kompleksowe i mieszane. Nawozy kompleksowe – fosforan amonowy i polifoska – otrzymywane są w procesie technologicznym, nawozy mieszane zaś – przez mechaniczne zmieszanie trzech lub więcej nawozów pojedynczych.
W nawozach wieloskładnikowych, znajdujących się w sprzedaży, są albo makroskładniki albo makro- i mikroskładniki. Daje to możliwość zastosowanie danego nawozu według wymagań pokarmowych roślin i zasobności gleby w przyswajalne składniki pokarmowe. Stosując do nawożenia roślin nawozy wieloskładnikowe, trzeba pamiętać o ich składzie chemicznym i przyswajalności przez rośliny zawartych w nich składników pokarmowych. W tabeli 8 podano charakterystykę nawozów wieloskładnikowych, znajdujących się w sprzedaży – w sklepach ogrodniczych.
Nawozy te charakteryzują się wysoką zawartością czystego składnika i że, z wyjątkiem Polifoski, zawarty jest w nich potas w formie siarczanowej. W Polifosce potas zawarty jest w postaci chlorkowej, a azot w postaci amonowej, dlatego należy ją stosować w okresie jesieni. Jeżeli stosuje się w ogródku nawozy organiczne, to dodatkowo można stosować nawozy wieloskładnikowe nie zawierające mikroelementów.
Mieszanki w postaci roztworu wodnego można używać zarówno doglebowo (wraz z podlewaniem rośliny w okresie wegetacji), jak i dolistnie. Przy stosowaniu tych nawozów trzeba zawsze pamiętać o ich składzie chemicznym i przyswajalności przez rośliny zawartych w nich składników pokarmowych. I tak, np. niedobór magnezu w glebie najbardziej uwidocznia się na: pomidorach, gruszach, śliwach, wiśniach, czereśniach, malinach, truskawkach, agreście i czarnej porzeczce. Do tych roślin powinno się stosować przede wszystkim te mieszanki, które zawierają dużo magnezu, i w formie łatwo przyswajalnej dla roślin, np. MIS-3 lub MIS-4.
Niektóre rośliny, jak np. maliny, są bardzo wrażliwe na niedobór żelaza, który może wystąpić na glebach zasobnych w wapń lub w roślinach na glebach podmokłych, nieprzepuszczalnych. Rośliny uprawiane w takich warunkach należy nawozić nawozami wieloskładnikowymi, zawierającymi żelazo.
Pod rośliny warzywne i ozdobne, o mniejszych wymaganiach pokarmowych, należy stosować nawozy wieloskładnikowe od 0,5 do 0,8 kg na 10 m2, natomiast pod rośliny wymagające intensywnego nawożenia od 0,8 do 1,0 kg na 10 m2 (pod róże, pomidor, seler, kalafior, rabarbar, kapusty).
Jeżeli pod rośliny sadownicze gleba była nawieziona nawozami organicznymi, w ilości 600-1000 kg na 100 m2 ogródka, i nawozami fosforowymi oraz potasowymi, to w pierwszym i drugim roku po posadzeniu nie wymaga ona nawożenia mieszankami nawozowymi, a tylko azotem. Natomiast w trzecim i czwartym roku po posadzeniu powinno się dać nawozy wieloskładnikowe, w ilości 300 do 450 g na jedno drzewo owocowe, i rozsypać lub podlać roztworem wodnym mieszanki na powierzchnię gleby nieco większą niż zajmuje obwód korony drzewa. W następnych latach po posadzeniu pod drzewa owocujące daje się dawki zwiększone o około połowę w stosunku do drzew, które nie owocują.
Na glebach zasobnych należy stosować niższe dawki, zalecane w tabelach, a na glebach słabych – najwyższe. W latach stosowania obornika zmniejszamy o połowę dawki nawozów azotowych i potasowych.
W uprawie roślin jagodowych najistotniejsze jest odpowiednie nawiezienie gleby przed sadzeniem. Dlatego też przed założeniem plantacji stosuje się przede wszystkim obornik w ilości 40-60 kg/m2.
Warzywa mają na ogół większe wymagania od roślin sadowniczych, gdy chodzi o wszystkie składniki pokarmowe. Szczególnie dużo wymagają azotu i potasu, natomiast mniej fosforu. Ponadto rośliny warzywne pobierają prawie 3-krotnie więcej azotu, a prawie 4-krotnie więcej potasu niż fosforu.
Ze względu na zbliżone wymagania pokarmowe, glebowe i klimatyczne oraz podobieństwo sposobów uprawy wszystkie warzywa można podzielić na następujące grupy:
1) warzywa kapustne: kapusta biała, czerwona, włoska i brukselska, kalafior, brokuł, kalarepa;
2) warzywa rzepowate: brukiew, rzodkiew, rzodkiewka, rzepa;
3) warzywa korzeniowe: marchew, pietruszka, pasternak, seler, burak ćwikłowy, skorzonera, cykoria liściowa, salsefia;
4) warzywa cebulowe: cebula, por, czosnek;
5) warzywa psiankowate: pomidor, papryka, oberżyna;
6) warzywa dyniowate: ogórek, melon, dynia, kabaczek, cukinia;
7) warzywa strączkowe: groch, fasola, bób;
8) warzywa liściowe: sałata, szpinak, koper, trętwian, seler naciowy, endywia, roszponka;
9) warzywa wieloletnie: szczaw, szczypiorek, rabarbar, szparag;
Rośliny ozdobne potrzebują dużo azotu i potasu, jednak w znacznie mniejszym stopniu reagują na nawożenie potasem niż azotem, który wpływa na bujniejszy wzrost i obfitsze kwitnienie. Badania wymagań pokarmowych roślin ozdobnych wykazały pewien wzajemny stosunek składników roślin, który należy brać pod uwagę przy dawkowaniu nawozów mineralnych. I tak np. na 1 część fosforu przypada 3-4 części azotu i 3-4 części (a niekiedy więcej) potasu. Między innymi w takim samym stosunku pobierane są składniki mineralne przez tulipany i hiacynty uprawiane w gruncie.
Dla krzewów ozdobnych szczególnie odpowiednie są płynne nawozy organiczne stosowane pogłównie.
W praktyce pod rośliny ozdobne stosuje się różne dawki nawozów mineralnych, w zależności od zasobności gleb oraz potrzeb nawozowych roślin. Średnie dawki tych nawozów są następujące: 0,3 kg saletrzaku lub 0,5 kg siarczanu amonowego, 0,4 kg superfosfatu i 0,3 kg soli potasowej 50% na 10 m2 [9], Nawozy fosforowe i potasowe rozsiewa się, jak i pod inne rośliny, jesienią, natomiast azotowe w dwóch terminach – przedsiewnie i pogłównie (po połowie). Termin nawożenia pogłównego powinien zawsze przypadać na okres największego zapotrzebowania roślin na składniki pokarmowe, który u większości roślin ozdobnych, zwłaszcza jednorocznych, przypada na pierwszą połowę okresu wegetacyjnego, tj. do czasu kwitnienia.
Nawożenie roślin ozdobnych dostosowuje się do sposobu uprawy poszczególnych gatunków; w zależności od podziału roślin na grupy zaleca się stosowanie następujących dawek nawozów.
1. Przy uprawie jednorocznych roślin ozdobnych, jeżeli są one uprawiane bez obornika, daje się: 0,3 kg superfosfatu i 0,3 kg soli potasowej 50% jesienią (przed przekopaniem roli) oraz 0,25 kg saletrzaku lub siarczanu amonowego (przed siewem) na 10 m2. Pogłówne nawożenie azotem stosuje się tuż przed kwitnieniem i to również w roku nawożenia nawozami organicznymi, dając 0,1 kg saletrzaku na 10 m2.
2. Przy uprawie dwuletnich roślin ozdobnych rozsiewa się jesienią po 0,3-0,5 kg superfosfatu i soli potasowej 50% na 10 m2. Natomiast na wiosnę (przed wznowieniem wzrostu roślin) daje się 0,2 kg saletrzaku lub siarczanu amonowego, a przed kwitnieniem 0,15 kg saletrzaku na 10 m2.
3. Przy uprawie roślin cebulowych, jeśli cebule pozostają przez kilka lat na jednym miejscu, jesienią rozsiewa się na zagonie 0,7 kg superfosfatu, 0,7 kg soli potasowej 50% i 0,1-0,2 kg saletrzaku, a wczesną wiosną – 0,3-0,5 kg saletrzaku na 10 m2.
4. Przy uprawie bylin, przed ich posadzeniem wiosną następnego roku, stosuje się nawozy azotowe dwukrotnie przed sadzeniem (0,3 kg saletrzaku lub siarczanu amonowego) oraz pogłównie (0,2 kg saletrzaku), najpóźniej w połowie lipca. W następnych latach nawozy organiczne rozkłada się jesienią, co chroni rośliny przed mrozem, a wiosną rozsiewa się po 0,3-0,5 kg superfosfatu i soli potasowej 50% na 10 m2. Pogłównie można stosować 0,2-0.4 kg saletrzaku na 10 m2 lub mieszankę Flora, którą należy rozpuścić w wodzie (16 g na 10 1 wody).
5. Na trawnikach nawozy fosforowe i potasowe stosuje się raz na 4-5 lat, dając 5-6 kg superfosfatu i 4-5 kg soli potasowej 50% na 100 m2.