ZABIEGI PRZYSPIESZAJĄCE ROZWÓJ I KWITNIENIE
Większość roślin ozdobnych jest uprawiana ze względu na kwiaty, toteż doprowadzenie do obfitego kwitnienia w odpowiednim czasie jest celem wysiłków kwiaciarza. Termin kwitnienia jest zależny z jednej strony — od natury tych roślin, a z drugiej — od warunków, w jakich się one znajdują. Poznanie zatem czynników natury wewnętrznej i zewnętrznej pozwoli na skuteczne kierowanie rozwojem i kwitnieniem wielu roślin ozdobnych.
Czynnikiem związanym z cyklem kwitnienia i rozwojem roślin ozdobnych jest światło i temperatura. Stwierdzono ścisłą zależność między kwitnieniem niektórych roślin ozdobnych a długością dnia i nocy. Zjawisko to nazywane jest fotoperiodem. Badania botaników wykazały istnienie roślin zakwitających tylko przy 14-godzin-nym, czyli długim, dniu. Są to tzw. rośliny długiego dnia, do których należą: malwa, dzierotka, wyżlin, ostróżka, balsamina, maki i inne rośliny kwitnące na wiosnę lub w pierwszej połowie lata.
Rośliny kwitnące w jesieni należą to tzw. krótkiego dnia, spośród nich można wymienić: szarłat, złocienie, dalie, nawłoć. wilczomlecz, popielnik i inne. Istnieje ponadto grupa roślin fotoperiodycznie obojętnych.
Okres czasu, w ciągu którego dana roślina powinna się znajdować pod wpływem światła, konieczny do wywołania jej kwitnienia, nazywa się okresem indukcji fotoperiodycznej. Znajomość długości tego okresu ma podstawowe znaczenie przy sztucznym regulowaniu terminu kwitnienia. Okazało się bowiem, że sztuczne doświetlanie lampami neonowymi, rtęciowymi czy żarowymi roślin długiego dnia w czasie trwania dni krótkich, może odpowiednio przyspieszyć kwitnienia i odwrotnie — skracanie dnia do 8—10 godzin przez zacienianie, sprzyja wcześniejszemu zakwitaniu roślin krótkiego dnia. Dokładne poznanie długości okresów fotoperiodycznych pozwoliło wprowadzić do praktyki ogrodniczej nowe metody produkcyjne, jak np. całoroczna uprawa złocienia i innych roślin.
W ścisłej zależności z wpływem światła na kwitnienie pozostaje wpływ temperatury. Dzisiaj nauka potwierdza istnienie ścisłej współzależności odpowiednich dla każdego gatunku wymagań co do temperatury i światła podczas przejścia ze stadium rozwoju wegetatywnego w stadium generatywne. Niektórzy badacze uzależniają przejście tych procesów od wytwarzania się i istnienie w ściśle określonych warunkach pewnej specyficznej substancji, tzw. florigenu — hormonu kwitnienia. Do chwili obecnej nie udało się takiej substancji wyodrębnić, ale jej istnienie wydaje się bezsporne. Odkrycie jej pozwoli niewątpliwie na pełniejsze poznanie procesów prowadzących do zakwitania, co dla praktyki ogrodniczej będzie mieć niewątpliwie duże znaczenie.
Drugą grupę zagadnień związanych z regulacją i przyspieszaniem kwitnienia roślin ozdobnych w ich cyklu rozwojowym stwarza istnienie okresów wzrostu i spoczynku.
Poznanie okresów wzrostu i spoczynku ma dla producentów roślin wielkie znaczenie, szczególnie przy tzw. pędzeniu roślin, tj. zmuszaniu ich do rozpoczęcia wegetacji i kwitnienia wtedy, gdy przechodzą okres spoczynku. Badania nad rytmicznością wzrostu roślin wskazują na istnienie okresu spoczynku bezwzględnego, spowodowanego wewnętrznymi właściwościami rośliny, oraz okresu spoczynku względnego, wywołanego nie sprzyjającymi warunkami klimatycznymi. W celu przerwania spoczynku względnego wystarczy stworzyć roślinom sprzyjające warunki wzrostu. Natomiast spoczynek bezwzględny, który spowodowany jest nagromadzeniem substancji hamujących, można przerwać przez zastosowanie specjalnych zabiegów, jak np eteryzacja, ciepłe kąpiele lub działanie niskimi temperaturami. U nas praktyczne zastosowanie ma przerywanie spoczynku bezwzględnego metodą gorącej kąpieli (lub parowania) oraz zamrażania.
Metoda eteryzacji oraz stosowanie cyjanowodpru wymagają specjalnych urządzeń i ogromnej uwagi ze względu na łatwość spowodowania pożaru lub zatrucia.
Pędzenie metodą ciepłych kąpieli
Pędzenie tą metodą polega na kąpieli całych roślin lub ich pędów przez 9—12 godzin w wodzie o temperaturze 30—40°. Czas trwania kąpieli zależy od pory pędzenia i rodzaju pędzonych roślin.
Działanie kąpieli wodnych i eteryzacji jest ściśle lokalne i wywołuje przerywanie spoczynku tylko tych pędów lub ich części, które zostały poddane zabiegowi.
Pędzenie za pomocą pary wodnej
Jest to modyfikacja metody ciepłych kąpieli. Polega na umieszczaniu pędzonych roślin, np. lilaków w szklarni gorącej o temperaturze 43°C i zraszaniu co pół godziny całych roślin. Nocą temperaturę obniżamy do 30°C i zraszamy rzadziej. Tak wysoką temperaturę stosujemy przy pędzeniu lilaków na początku października. Przy pędzeniu ich w listopadzie wystarcza temperatura 38°C, w grudnia 33°C, a w styczniu tylko 28°C. Temperaturę taką utrzymujemy tylko w ciągu pierwszego tygodnia. W miarę upływu czasu stopniowo ją obniżamy, tak aby w czasie kwitnienia wynosiła około 16°C.
Pędzenie przez zamrażanie
Jest to najbardziej rozpowszechniona metoda przerywania okresu spoczynku. Rośliny przeznaczone do pędzenia, a znajdujące się w okresie spoczynku bezwzględnego umieszcza się na okres od 2 do 5 tygodni w chłodniach o temperaturze od 0 do + 5°. Długość okresu schładzania zależy od głębokości spoczynku. W miarę jego przemijania okres ten skracamy. Po zabiegu rośliny poddaje się normalnemu pędzeniu.