Orzacha podziemna
Orzacha podziemna, zwana orzechem ziemnym lub fistaszkiem (Arachis hypogea) jest mało rozpowszechnioną, ale cenną i oryginalną rośliną jednoroczną. Wydaje ona owoce w postaci orzeszków spożywanych po osuszeniu w piecyku, jak pestki dyni lub słonecznika. W okolicach zwrotnikowych i podzwrotnikowych z orzeszków tych wydobywa się olej.
Charakterystyczną cechą tej rośliny jest to, że szypułki kwiatowe po zapłodnieniu zagłębiają się w ziemi, gdzie przechodzą dalszy rozwój, aż do dojrzenia nasion, co ma zwykle miejsce na głębokości 5-10 cm pod powierzchnią gleby. Roślina wyrasta niewysoko, mając rozgałęzione łodygi, pierzaste naprzeciwległe liście i żółte, małe kwiaty. Po zapyleniu (zwykle samozapyleniu) szypułka zakończona zaląznią rozrasta się i po około 6 dniach zaczyna szybko wrastać w głąb ziemi. Strąki zagłębione w ziemi zawierają przeważnie po jednym lub dwa nasiona, u niektórych jednak odmian liczba nasion dochodzi do siedmiu.
Orzacha ma odmiany krzaczaste, zwartoskupione i płożące. U pierwszych proces wrastania zalążni w ziemię jest bardziej widoczny. Odmiany płożące się są plenniejsze, lecz okres ich wegetacji jest znacznie dłuższy, co w naszych warunkach grozi niedojrzeniem. Do Polski, po wyzwoleniu, handel nasz sprowadził nasiona orzachy z Chin (odmian płożących) i te prawdopodobnie dały początek amatorsko uprawianym orzeszkom. Okres wegetacji wynosi 175-180 dni.
Orzacha lubi gleby lekkie, a na ciężkich wymaga starannej pielęgnacji. Nie znosi gleb kwaśnych. Z uwagi na opisany sposób wegetacji gleba musi być starannie, przygotowana, pulchna i jesienią głęboko przekopywana. Zagon z orzeszkami należy często spulchniać i odchwaszczać. Sieje się nasiona łuszczone, kupkowo lub punktowo na głębokość 3-5 cm, zależnie od zwięzłości gleby. Zaobserwowano, że lepiej wschodzą i wytwarzają większy system korzeniowy rośliny z nasion ułożonych kiełkiem w dół. Rozstawa zależy od odmiany; przy odmianach płożących się stosuje się 60X60 cm, dla odmian krzaczastych może wystarczyć 40X40 cm. Gleba powinna być dobrze nawieziona – orzacha wymaga silnego nawożenia potasem i fosforem, dodatnio też reaguje na nawożenie azotowe, mimo że należy do roślin strączkowych.
Roślina ta pochodzi z krajów o ciepłym klimacie i dlatego do kiełkowania wymaga wysokiej temperatury (12-15°C). Stąd w naszych warunkach zaleca się wysiewać ją w początkach kwietnia do doniczek lub innych pojemników w mieszkaniu lub inspekcie. Wysadzać rozsadę należy, gdy minie obawa przymrozków, w drugiej połowie maja, po wykształceniu właściwych liści. Przy uprawie odmian krzaczastych, gdy zalążnie utkwią w glebie, należy rośliny obsypać ziemią. Pielęgnacja polega na odchwaszczaniu i lekkim spulchnianiu, przy czym należy uważać, ażeby nie uszkadzać roślin. W przypadku nadmiernej suszy trzeba rośliny podlewać. Ponieważ rośliny te są bardzo ciepłolubne, trzeba do ich uprawy wybierać miejsca osłonięte i nasłonecznione. W razie niesprzyjających warunków należy uprawiać je w inspektach lub tunelach foliowych.
Do zbioru przystępuje się, gdy nadziemne części rośliny zwarzy przymrozek. Wykopane strąki wraz z roślinami suszy się w przewiewnym miejscu, aż zaczną szeleścić. Zbiory orzeszków z 1 m2 we Włoszech osiąga się w wysokości około 1 kg.