Paprocie
Oprócz paproci, które występują powszechnie w wilgotnych partiach naszych lasów, w strefach o klimacie cieplejszym istnieje wiele gatunków, z których niektóre ze względu na swe piękne ulistnienie mogą być uprawiane jako rośliny ozdobne w szklarniach lub mieszkaniach.
Najczęściej spotykamy dwa gatunki: adiantum klinowate (Adiantum cuneatum) i nefrolepis wysoki (Nephrolepis exaltata). Adiantum odznacza się luźną budową, liśćmi pierzastymi o odcinkach wachlarzowato-trójkątnych, lśniąco brunatnych ogonkach. Zarodnie zebrane w kupki znajdują się na brzegach na dolnej stronie odcinków liści.
Nefrolepis odznacza się liśćmi pojedynczo lub podwójnie pierzastymi, o odcinkach niemal stykających się z sobą, osadzonymi na bardzo krótkich ogonkach i tworzącymi pióropusz. Na dolnej stronie odcinków, zarodnie zebrane w kupki rozmieszczone są równolegle do brzegu, po dwóch jego stronach. Spomiędzy liści wyrastają długie rozłogi, na których przy zetknięciu się ich z ziemią wykształcają się nowe rośliny. Adiantum jest rośliną delikatną, wymaga temperatury 18—20° i bardzo wilgotnego powietrza. Z tego względu źle się trzyma w mieszkaniu i jest uprawiana głównie na zieleń ciętą, jako przybranie do wiązanek i koszy, rzadziej zaś sprzedawane w doniczkach. Natomiast nefrolepis jako roślina doniczkowa nadaje się do dekoracji pomieszczeń niezbyt silnie nasłonecznionych, zwłaszcza o wystawie północnej i północno-wschodniej.
Rozmnażanie przez wysiew zarodników. Te odmiany paproci, które wytwarzają zarodniki można rozmnażać przez ich wysiew. Gdy zarodnie są już dojrzałe i zbrązowiały, liście obcinamy i zawijamy w papier. Po kilku dniach z pękniętych zarodni wysypują się zarodniki, które delikatnie oczyszczamy z zaschniętych części liści.
Najodpowiedniejszą porą wysiewu zarodników jest luty i początek marca. Siewu dokonujemy do misek glinianych, wypełnionych umiarkowanie wilgotnym torfem, który uprzednio powinien być wygotowany przez 20 min., a następnie, po przeschnięciu, roztarty. Zarodniki rozsypujemy równomiernie na powierzchnię torfu, lekko uklepujemy, podlewamy rozpylaczem, przykrywamy szybą i cieniujemy arkuszem papieru. By zarodnikom zapewnić stałą i równomierną wilgotność zaleca się wstawić miski z wysiewami do naczynia z wodą, która będzie równomiernie podsiąkała. Poziom wody powinien dochodzić do 1/3 wysokości miski: w miarę ubywania należy ją uzupełniać. Temperatura w szklarni powinna wynosić 20—24°.
Na ogół zarodniki kiełkują po 3—6 tygodniach i wykształcają płaskie przedrośla. Po zapłodnieniu z przedrośli wyrastają młode rośliny, które kilkakrotnie pikujemy, najpierw w rozstawie 3X4 cm, następnie 5X7 cm, zazwyczaj do ziemi wrzosowej z niewielkim (1/5) dodatkiem piasku. Gdy rośliny mają już wykształcone 3—4 liście, charakterystyczne dla danego gatunku, sadzimy je do doniczek o średnicy 7—8 cm lub wprost na parapetach pokrytych ziemią.
Rozmnażanie przez podział lub rozłogi. Wiele odmian paproci nie wykształca zarodników i te rozmnażamy przez podział starszych roślin lub odejmowanie, ulistnionych rozłogów posiadających 2—3 liście.
Odpowiednią porą do podziału adiantum jest wczesna wiosna — luty, marzec; nefrolepis natomiast możemy rozmnażać od marca do połowy września. Oddzielone rośliny sadzimy w szklarni na stołach wypełnionych 15—20 cm warstwą lekkiej próchnicznej ziemi. Dla adiantum stosuje się mieszaninę składającą się z 3 części ziemi liściowej, 1 części torfu i 1 części piasku. Dla nefrolepisów można zalecić mieszankę zasobniejszą w składniki pokarmowe, składającą się z 1 części ziemi inspektowej, 2 części liściowej, 2 części torfu i 1 części piasku. Rośliny sadzimy płytko, lekko obciskając w rozstawie 30 X 30 cm; przy wczesnym marcowym lub kwietniowym sadzeniu nefrolepisów stosuje się rozstawę większą 40 X 40 cm. Odrostów odejmowanych we wrześniu nie sadzimy już na stołach, lecz do doniczek o średnicy 7 cm, w których pozostają przez zimę.
W gospodarstwach mniejszych, które nie dysponują odrębnymi szklarniami pod uprawę paproci, oddzielone od roślin matecznych rośliny sadzimy do doniczek o średnicy 8 cm, a następnie co 4—6 tygodni przesadzamy do doniczek o średnicy 10—11 cm i 12—14 cm. Jest to sposób bardziej kłopotliwy, zwłaszcza, że rośliny muszą być ustawiane na 10 cm warstwie torfu i rozstawione w miarę jak zaczynają się stykać liśćmi. Początkowo ustawiamy na 1 mb stołu 64 rośliny, potem kolejno 49, 25, 16 i w końcu 12 lub 9 roślin.
Pielęgnowanie. Paprocie wymagają wilgotnej ziemi i dużej wilgotności powietrza. Dla stworzenia odpowiednich warunków nie tylko podlewamy ziemię, ale spryskujemy chodniki i murki oraz rośliny, ale tylko gdy jest to nefrolepis; adiantum nie spryskujemy, gdyż woda nie zatrzymuje się na jego liściach. Co 10—14 dni oczyszczamy ziemię z chwastów, a rośliny z obumarłych liści, po czym nefrolepis zasilany gnojowicą rozcieńczoną w stosunku 1 :30 lub roztworem 1 g saletry na 1 litr wody. Adiantum nawozimy rzadko, najwyżej 1—2 razy w ciągu sezonu, aby liście nie przybrały zbyt ciemnego zabarwienia.
Jesienią w październiku, listopadzie adiantum przechodzi okres spoczynku — ograniczamy więc nieco podlewanie, a temperaturę obniżamy db 15—12°. Po 6—8 tygodniach podwyższamy ją do 18—20°t Nefrolepis w zimie zupełnie dobrze znosi temperaturę 10—12°, ale od końca stycznia i w ciągu lutego należy ją podnieść do 18—20°, aby rośliny szybko rosły.
Paprocie wysadzane wcześnie na wiosnę we wrześniu stanowią już materiał handlowy. Z adiantum można rozpocząć cięcie dobrze wykształconych liści, które segregujemy na 3 wybory:
I o ogonkach dłuższych od 25 cm,
II o ogonkach długości 20—25 cm,
lit o ogonkach krótszych od 20 cm,
a następnie wiążemy w pęczki po 20 szt.
Nefrolepisy należy posadzić do doniczek o średnicy 12—14 cm lub większych. Egzemplarze słabsze łączymy po 2—3 razem. Po dwóch tygodniach przetrzymywania w szklarni nefrolepisy będą gotowe do zbytu.