WYMAGANIA KLIMATYCZNE I GLEBOWE ROŚLIN OGRODNICZYCH cz.1

Na uprawę roślin ogrodniczych bardzo duży wpływ mają czynniki przyrodnicze, czyli naturalne warunki danego rejonu czy stanowiska. Z czynników przyrodniczych w uprawie roślin ogrodniczych najważniejsze znaczenie mają: klimat, rzeźba terenu, gleba i woda. Klimat w wielu przypadkach decyduje o tym, czy dany gatunek lub odmiana drzewa, krzewu owocowego lub warzywa może być uprawiana w tym czy innym rejonie, na tym czy innym stanowisku. Również za sprawą klimatu nie uprawiamy w naszym kraju pomarańcz, cytryn, daktyli, bananów lub na większą skalę papryki, arbuzów czy oberżyny; nie wszędzie i nie zawsze udają się u nas brzoskwinie, morele, winorośl, melony, a nawet pomidory.

W produkcji sadowniczej i warzywniczej wykorzystuje się również mikroklimat, swym zasięgiem obejmujący mały teren, ograniczony często do niedużego miejsca czy nawet określonego stanowiska. Może on być bardzo zmienny, nawet w stosunkowo małym zasięgu. Na przykład mur ciągnący się ze wschodu na zachód ma ściany z wystawami – południową i północną. Pierwsza z nich akumuluje maksymalną ilość ciepła wskutek silnego nasłonecznienia. Dzięki temu udają się na niej rośliny o dużym zapotrzebowaniu na ciepło, jak: brzoskwinie, morele, zimowe odmiany grusz, z krzewów – winorośl, a z warzyw – fasola tyczkowa, pomidory. Stanowisko natomiast po drugiej stronie muru, czyli od strony północnej, nie nadaje się pod uprawę prawie żadnych roślin sadowniczych, niewielu warzywniczych, a z ozdobnych może dobrze rosnąć jedynie bluszcz. Klimat miejscowy w warunkach naturalnych mają np.: pagórki, zagłębienia terenu, miejsca osłonięte lasami. Możemy również przez odpowiednie zabiegi, np. przez posadzenie żywopłotu, pasów zieleni jako osłon od wiatrów, stworzyć korzystny mikroklimat dla uprawy roślin ogrodniczych.

Jak wiemy, klimat obejmuje zespół czynników atmosferycznych, działających na danym obszarze. Z czynników tych w produkcji ogrodniczej największą rolę spełniają: temperatura, opady atmosferyczne, uzupełniane podlewaniem, nasłonecznienie i wiatry. Temperatura jest jednym z najważniejszych czynników klimatycznych w uprawie roślin ogrodniczych. Każda roślina do wydania wartościowych plonów wymaga w ciągu swego okresu wegetacji określonej ilości ciepła i wytrzymuje tylko pewne określone minimum i maksimum temperatury oraz ograniczone jej wahania. Drzewa i krzewy owocowe, jako rośliny długotrwałe i przebywające w jednym miejscu od kilkunastu do kilkudziesięciu lat, mogą przy zbyt silnym obniżeniu temperatury w czasie zimy przemarzać, a nawet całkowicie wymar-znąć. Na ogół najodporniejsze pod tym względem są: jabłonie, następnie wiśnie i śliwy, najmniej zaś: orzechy włoskie, morele i brzoskwinie. Z krzewów do odpornych na mróz zalicza się porzeczki, agrest i leszczynę, do mniej odpornych – maliny i truskawki, a do najszybciej przemarzających – winorośl.

Bardzo ważnym czynnikiem oddziaływającym na mrozoodporność drzew i krzewów owocowych są nagłe zmiany pogody. Ciepła i wilgotna jesień oraz nagłe wystąpienie mrozów sprzyjają przemarzaniu roślin. Z kolei w warunkach ciepłej i wilgotnej jesieni przedłuża się okres wegetacji roślin, co nie sprzyja ich dobremu przygotowaniu się do zimowego spoczynku. Podobne skutki wywołuje nagłe wystąpienie silnych mrozów po ciepłej, a nawet suchej jesieni. Brak powolnego przejścia do niskich temperatur uniemożliwia roślinom stopniowe przystosowanie się do nich i z nastaniem mrozów łatwo marzną. Odporność drzew owocowych na niskie temperatury w ciągu okresu zimowego ulega dużym wahaniom; w przeciętnych warunkach maksymalną odporność na mróz osiągają drzewa owocowe mniej więcej w połowie zimy. W normalnych warunkach atmosferycznych niebezpieczeństwo przemarzania roślin sadowniczych jest większe niż w drugiej połowie zimy, ponieważ występują wówczas duże wahania temperatury dnia i nocy oraz różnice w temperaturze pni drzew po stronie południowej (w czasie słonecznej pogody) i północnej. W wyniku tego przemarzają zwykle pnie od strony południowej, a w następstwie powstają na nich z tej strony otwarte rany zgorzelowe. Dlatego też zaleca się bielenie drzew w miesiącu grudniu, aby promienie słoneczne odbijały się od powierzchni pni konarów.

Przemarzają nie tylko nadziemne części drzew i krzewów owocowych, lecz również ich korzenie. Najwrażliwsze pod tym względem korzenie mają brzoskwinie, grusze i czereśnie; marzną już przy temperaturze -12°C. Stosunkowo łatwo marzną korzenie na glebach płytkich, o wadliwej strukturze, i źle uprawianych. Z innych czynników duży wpływ na przemarzanie roślin sadowniczych mają: położenie terenu (zwiększają zagrożenie kotliny i niecki depresyjne), forma drzewa owocowego, jego zdrowotność, sposób owocowania oraz zabiegi agrotechniczne przeprowadzane w kwaterze sadowniczej. Poważne szkody w produkcji sadowniczej i warzywniczej mogą wyrządzić wiosenne przymrozki, które niszczą kwiaty, nawet liście drzew i krzewów owocowych, oraz zasiewy i wysadzoną rozsadę roślin warzywnych ciepłolubnych.

Ten wpis został opublikowany w kategorii Działka i oznaczony tagami , . Dodaj zakładkę do bezpośredniego odnośnika.